Γιὰ τὴν Ἰστορία τῆς Ἐταιρείας Κυκλαδικῶν Μελετῶν παρατίθεται κείμενο τοῦ Ἀκαδημαϊκοῦ Στεφάνου Ἠμέλλου ἐπίτιμου προέδρου τῆς Ἐταιρείας
που εκφωνήθηκε επ’ευκαιρία του
ἐορτασμοῦ πεντηκονταετίας τῆς Ἑταιρείας το ἕτος 2008
στὸ Ἐθνικό Ἵδρυμα Ἐρευνῶν καὶ δημοσιεύθηκε
στον τόμο Κ’ (2006-2010) τῆς Ἐπετηρίδος, τῆς Πεντηκονταετηρίδος, σελ. 506-517
Πρὸ τῆς ἑκθέσεως τῶν πεπραγμένων τῆς Ἑταιρείας κατὰ τὴν διάρκειαν τοῦ πεντηκονταετοῦς της βίου ἀπηύθυναν θερμοὺς χαιρετισμοὺς ὁ ὑπογράφων, ὑπὸ τὴν ἰδιότητὰ του τοῦ προέδρου τῆς ἑν Ἀθήναις Ἐπιστημονικῆς Ἑταιρείας, καὶ ὁ ὁμ. καθηγητὴς Βυζαντινῆς Φιλολογίας τῆς Φιλοσοφικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Κωνσταντῖνος Μανὰφης, ὑπὸ τὴν ἰδιὸτητά του τοῦ προέδρου τῆς Ἑταιρείας Βυζαντινῶν Σπουδῶν καὶ τοῦ Συλλόγου πρὸς Διάδοσιν Ὠφελίμων Βιβλίων. Καὶ οἱ δύο εὐχὴθηκαν μεταξὺ ἄλλων ἡ ἑορτάζουσα Ἑταιρεία Κυκλαδικῶν Μελετῶν ὑπερβαίνουσα τὰ ἰδίως οἰκονομικὰ προβλήματὰ της νὰ γνωρίση ἀκόμη μεγαλύτερη ἀπὸ τὴν μέχρι τοῦδε ἐπιτυχίαν στὸ δύσκολο στοὺς σημερινοὑς δυσχειμὲρους καιροὺς ἔργον της.
Κατόπιν ὁ πρόεδρος τῆς Ἑταιρείας ἔλαβε τὸν λόγον καὶ εἴπε τὰ ἑξῆς:
Ἡ Ἑταιρεία Κυκλαδικῶν Μελετών συνεστήθη πρὸ 50 ἐτῶν μὲ πρωτοβουλία τοῦ ἀειμνἡστου Ναξίου καθηγητοῦ καὶ διδασκάλου ἐμοῦ καὶ πολλῶν ἄλλων Στυλιανοῦ Κορρέ, ὁ ὁποῖος συνήγειρε πρὸς τὸν σκοπὸν αὑτὸν πολλοὺς ἐκλεκτοὺς συνεργάτες ἀπὸ τὸν εὐρύτεοον χῶρον τῶν Κυκλάδων.
Κατὰ καιροὺς βέβαια καὶ ποοηγουμένως εἶχαν ἑκδηλωθῆ φιλὸτιμες προσπάθειες, ἀποβλέπουσες σὲ παρεμφερεῖς ἐπιδιώξεις μὲ ἐκεῖνες τῆς Ἑταιρείας, δηλ. στὸν συναγερμὸν, συντονισμὸν καὶ παρακίνηση τῶν πνευματικῶν κυρίως Κυκλαδικῶν δυνάμεων στὸν τελικὸν σκοπὸν τῆς μελέτης καὶ προβολῆς τῶν διὰ τῶν αἰώνων ἑπιτευγμάτων τοῦ Κυκλαδικοῦ πολιτισμοῦ, τοῦ ὁποίου ἡ ἀξία εἶναι πανθομολογουμένη, ἀλλὰ οἱ προσπάθειες ἑκεῖνες καθὰ μεμονωμένες ἀπέτυχαν. Ἀντιθέτως, ἡ Ἐταιρεία ἀπὸ τὴν ἵδρυσή της ἐπεδίωξε καὶ ἐπέτυχε διὰ τῆς διοικήσεώς της νὰ συντονίση τὶς μεμονωμένες αὐτὲς ἐνέργειες σὲ μιὰ κοινὴ προσπάθεια πρὸς μελὲτην τοῦ βίου τῶν Κυκλάδων καὶ εἶχεν τὴν εὐτυχία νὰ ἀνεύρη πολλούς, καλοὺς καὶ προθύμους συναντιλήπτορες τοῦ σκοποῦ τὸν ὁποῖον ἐπεδίωκε, ὄχι πάντως χωρὶς ἐξαιρέσεις ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἀντιτάχθηκαν στὴν ἵδρυσή της ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴν εὐθὺς μετὰ τὴν διακήρυξη τῆς ἀνάγκης συστάσεώς της.
Γιὰ λόγους ἱστορικῆς δικαιοσύνης ὀφείλω νὰ σημειώσω ὅτι οἱ ἀντιταχθὲντες στὴν σὐσταση τῆς Ἑταιρείας δὲν ἐνδιαφέρονταν λιγώτερο γιὰ τὰ Κυκλαδικὰ θέματα εὐρύτερα ἀπὸ τοὺς ὑποστηρίζοντες τὴν ἴδέαν τῆς συστὰσεως. Ὁ λόγος εἶναι ἄλλος, ὀφειλόμενος στὴν συγκυρίαν καὶ δὴ καὶ: τὴν ἐποχὴν ἐκείνη βρισκόταν ἀκόμη σὲ πλὴρη δρὰση λόγῳ τῶν ἀναγκῶν τῶν νησιῶν ὁ Κοινωφελὴς Ὀργανισμὸς Κυκλάδων Νήσων (ΚΟΚΝ), ἱστορικὸν Παγκυκλαδικὸν Σωματεῖον, ποὺ εἶναι δραστήριο ἀκόμη, τὸ ὁποῖον ἰδίως κατὰ τὴν προηγηθεῖσα ξενικὴ κατοχὴ εἶχε προσφέρει σπουδαιὸτατες ὑπηρεσίες, ὑλικῆς ὅμως και κοινωνικῆς φύσεως, στοὺς χειμαζομένους Κυκλαδῖτες. Ἡ Ἑταιρεια Κυκλαδικῶν Μελετῶν διεφὰνη ὅτι ἐπρόκειτο νὰ στελεχωθῆ ἀπὸ πρόσωπα, ποὺ μετεῖχαν μὲ διάφορες ἰδιότητες καὶ στὸν ΚΟΚΝ καὶ ὁ φόβος πού εἶχε διατυπωθῆ ἐκ μὲρους μερίδας τῆς ἡγεσίας τοῦ ΚΟΚΝ μὲ ἑπικεφαλῆς τὸν πρόεδρόν του ἦταν ὅτι ἡ ἵδρυση μιᾶς τὲτοιας Ἑταιρείας θὰ διασποῦσε τὴν πολυπόθητη ἑνότητα τῶν Κυκλαδιτῶν, μὲ τελικὸν ἀποτὲλεσμα νὰ διαλυθοῦν και τὰ δύο σωματεῖα, ἐξ οὗ καὶ οἱ σφοδρὲς ἐπιφυλάξεις γιὰ τὸ ἀναλαμβανόμενον ἐγχείρημα. Τελικὰ ἑπεκράτησε ἡ ἄποψη τοῦ Στυλιανοῦ Κορρὲ και ἔτσι ἱδρύθη ἐπ’ αἰσίοις οἰωνοῖς ἡ Ἑταιρεία μας, ἡ ὁποία ἱκανοποιοῦσε τελικῶς τὸν πὸθον πολλῶν Κυκλαδιτῶν γιὰ τὴν ἀνὰγκη συγκροτήσεως μιᾶς Παγκυκλαδικῆς Ἑνώσεως, ποὺ ἐπαναλαμβἀνω, ὤφειλε νὰ ὑπηρετῆ καθαρῶς σκοποὺς πνευματικοὺς.
Ποῖοι εἶναι οἱ σκοποὶ αὐτοὶ προσδιορίζονται ὰκριβῶς στὸ ἐγκριθὲν τὸ 1958 (29.11.1958) καταστατικὸν της. Κατ’ αὐτὸ, ἔργον της συνοπτικὰ συνίσταται κυρίως στὴν ἔρευνα καὶ μελέτην τοῦ πολιτισμοῦ τῶν Κυκλάδων καὶ τὴν καλλιὲργειαν τῶν γραμμάτων καὶ τῶν τεχνῶν, συντελεῖται δὲ μὲ ποικίλους τρόπους μὲ πρῶτον ἀριθμούμενον τὴν ἔκδοση περιοδικοῦ συγγράμματος καὶ αὐτοτελῶν μελετῶν περὶ τῆς μυθολογίας, τῆς ἱστορίας, τῆς τέχνης, τῶν γραμμἀτων, τῆς λαογραφίας, τῆς γεωγραφίας, ἀλλὰ καὶ μὲ διαλὲξεις, ἀνακοινώσεις στὰ νησιὰ κυρίως, μὲ ἐκδρομὲς σ’ αὐτὰ, μὲ ἐνίσχυση τῶν ἀπόρων σπουδαστῶν, ποὺ παρουσιάζουν ἐπίδοση στὶς σπουδές των, καὶ μὲ κάθε τρόπον ποὺ ἡ Ἑταιρεία ἤθελε κρίνει σκόπιμον πρὸς εὐὸδωση τοῦ ἔργου της. Ἡ ἔκδοση τοῦ ἐπιστημονικοῦ ὀργἀνου τῆς Ἑταιρείας, ἡ Ἐπετηρὶς, ἐθεωρὴθη ἀπὸ τὴν πρώτην στιγμήν.
Τὰ ΙΔΡΥΤΙΚΑ ΜΕΛΗ τῆς ἑταιρειας ῆταν κατ’ ἀλφαβητικὴ σειρἀ:
| 1. Ἀλαβἀνος Νικόλαος | 13. Λεγἀκης Ἀναστὰσιος |
| 2. Ἀνερουσης Εὐάγγελος | 14 Πρωτονοτὰριος Ἀθανὰσιος |
| 3. Βαρλὰμος Γεὡργιος | 15. Πρωτονοτὰριος Ἀριστειδης |
| 4. Διαπουλης Χαρἀλαμπος | 16. Ρἀμφος ‘Ιωαννης |
| 5. Δροσοπουλος Γεὡργιος | 17. Ρέστης Στυλιανὸς |
| 6.”Ημελλος Στέφανος | 18. Ρῆγος Ίωἀννης |
| 7. Κανακἀρης Ἀντώνιος | 19. Σιγάλας Γεὡργιος |
| 8. Κατσάνης Βασίλειος | 20. Σπερἀντζας Θεοδόσιος |
| 9. Κελεμὲνης Γεὡργιος | 21. Τερζὸπουλος°Ιωάννης |
| 10. Κορρὲς Στυλιανὸς | 22. Χαρτοφυλακίδης Κωνσταντῖνος |
| 11. Κουτσογιαννόπουλος Ίωὰννης | 23. Χουζούρης Ἡλὶας |
| 12. Κωβαῖος Μιχαὴλ |
Τὸ πρῶτον Διοικητικὸν Συμβοὺλιον συνεκροτἡθη ὡς ἑξῆς:
Πρόεδρος: Κορρὲς Στυλιανὸς
Ἀντιπρὸεδρος: Σπερὰντζας Θεοδόσιος
Γεν. Γραμματεύς: Ἀλαβάνος Νικόλαος
Ταμίας: Ρῆγος Ίωὰννης
Σύμβουλοι: Ἀνερούσης Εὐὰγγελος
Διαπούλης Χαράλαμπος
Κανακὰρης Ἀντώνιος
Πρωτονοτάριος Ἀθανὰσιος
Ράμφος Ἰωάννης
Ρέστης Στυλιανὸς
Χαρτοφυλακίδης Κωνσταντῖνος
Ἐκ τῶν ἀναφερθέντων ἰδρυτικῶν μελῶν καὶ τῶν ἐξ αὐτῶν μελῶν τοῦ πρώτου Διοικητικοῦ Συμβουλίου πλὴν τοῦ ὁμιλοῦντος καὶ τοῦ Ναξίου δικηγόρου Ἠλία Χουζούρη οὐδεὶς ἄλλος εὑρίσκεται πλέον ἐν ζωῇ. Ἀς εἶναι αἰωνία ἡ μνήμη τῶν θανόντων εὺγενῶν καὶ φιλοπρόοδων αὐτῶν τέκνων τῶν Κυκλάδων, τὰ ὁποῖα ἀπὸ τὴν θέση του τὸ καθένα, κατὰ τὸ μέτρον πάντοτε τῶν δυνατοτήτων του καὶ μέσῳ τῆς δραστηριότητός του διὰ τῆς Ἑταιρείας Κυκλαδικῶν Μελετῶν συνεισέφεραν μὲ τὸν θερμουργόν των ζῆλον περισσὸτερον ἢ λιγώτερον στὴν ὑπὸθεση τῆς μελέτης καὶ προβολῆς τῶν διὰ μέσου τῶν αἰώνων πνευματικῶν καὶ ἄλλων ἐπιτευγμὰτων τοῦ πολυνήσου μας.
….Ὁ πεντηκοντετής βίος και ἡ συναπτομένη μὲ αυτόν δράση τῆς Ἑταιρείας ἔχει διέλθει ἀπὸ δύο, κατά κάποιον τρόπον φάσεις, που σηματοδοτοῦν δύο περιόδους. Στὴν πρώτη, ποὺ διήρκεσεν τριάντα περίπου χρόνια, κατά τὴν ὁποία διετέλεσε πρόεδρος ὁ ἀείμνηστος Στυλιανὸς Κορρές, και στην δεύτερη, ποὺ διαρκεῖ ἀκόμη, κατά τὴν ὁποίαν πρόεδρος εἶναι ἀδιαλείπτως ὁ ἔχων τὴν τιμήν νὰ ἀπευθύνεται στὴν ἀγάπην σας
Κατά την πρώτην περίοδον τὸ ἑκάστοτε Διοικητικόν Συμβούλιον τῆς Εταιρείας με πρωτεργάτην και εμπνευστήν του τον πρόεδρον ἐπεδίωξε να συνάψη σχέσεις με Κυκλαδικά σωματεῖα, ἐνίσχυσε ἔστω καὶ σὲ περιωρισμένον βαθμὸν, τὶς βιβλιοθῆκες των νησιῶν. ἐπραγματοποίησε διαλέξεις, ἐκδρομὲς καὶ ἐξορμήσεις στὰ νησιά, ὠργάνωσε διαλέξεις στὴν Ἀθήνα, ἐνίοτε μετὰ συνεστιάσεων, πρὸς τιμὴν διαφόρων διακεκριμένων Κυκλαδιτῶν καὶ ξένων ἐπιστημόνων, φίλων τῶν Κυκλάδων, προέβη σε διαβήματα στὶς ἁρμόδιες ἀρχές γιὰ τὴν ἐπίλυσιν διαφόρων ζητημάτων, ἀντιπροσωπεύτηκε διά τῶν μελῶν του ἢ ἑταίρων σὲ συνέδρια, ἀνέλαβε ὑπὸ τὴν προστασίαν του ἀπό το 1955 τὶς καθιερωθεῖσες ἑορταστικὲς ἐκδηλώσεις γιὰ τὸν Ἁγιον Νικόδημον καὶ ἄλλα πολλά.
[Ἀξιοσημείωτο ἐπίτευγμα τῆς περιόδου αὐτῆς εἶναι ἡ βράβευση τῆς Ἑταιρείας Κυκλαδικῶν Μελετῶν γιὰ τὸ ἕως τότε ἔργο της ἀπὸ τὸ Πανελλήνιο Ἱερὸν Ἵδρυμα Εὐαγγελιστρίας Τήνου μὲ τὸ Ἀργυροῦν μετάλλιον της]
Τὸ σοβαρότερον ἐπίτευγμα ὅμως τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς Ἑταιρείας ὑπῆρξε πέρα τῆς δημοσιεύσεως βραχυτέρων μελετημάτων, κυρίως διαλέξεων τῶν μελῶν τῆς Ἑταιρείας, κυρίως καὶ προπάντων ἡ ἔκδοση ἔνδεκα πολυσέλιδων τόμων τοῦ ἐπιστημονικοῦ της ὀργάνου «Ἐπετηρίς», ἕνα ἔργον στὸ ὁποῖον δικαίως καὶ αὐτονοήτως ἀφιέρωσε τὸ οὐσιαστικώτερο καὶ μεγαλύτερο μέρος τῆς δραστηριότητας τῆς Ἑταιρείας, σωματεῖον, σημειώνω καὶ πάλιν ποὺ ἐπιδιώκει ἐπιστημονικοὺς σκοπούς.
….Ἡ ἀπήχηση τῆς πρωτοβουλίας γιὰ τὴν ἵδρυση τῆς Ἑταιρείας ὑπῆρξε μεγἀλη. Δεῖγμα χαρακτηριστικὸ καὶ τεκμήριον ἀσφαλὲς τῆς ἀπηχήσεως καὶ ἀποδοχῆς ἀπὸ τὸ ἐπιστημονικὸ κοινό, πού εἶχε τὸ ἐπιστημονικὸ ὄργανο τῆς Εταιρείας μας ἡ Ἐπετηρὶς, εἶναι καὶ τὸ γεγονός ὅτι ἔσπευσαν νὰ δημοσιεύσουν σ’αὐτὴν πρωτότυπα πορίσματα τῶν μελετῶν καὶ ἐρευνῶν των, ἀφορώντα πάντοτε στὸν Κυκλαδικὸν χῶρον, μεγάλα ὀνόματα τῆς ἐπιστήμης καὶ τοῦ πνεύματος….
Ἀλλὰ τὸ ΔΣ τῆς Ἑταιρείας καὶ ἡ διεύθυνση του περιοδικοῦ δὲν παρέλειψε να διευκολύνη καὶ νέους νὰ ἐκφρασθοῦν ἐπιστημονικὰ ἀπὸ τὶς σελίδες τοῦ περιοδικοῦ καὶ τὸ πρᾶγμα αὐτὸ ὁδήγησε σὲ ἀγαθὸν ἀποτέλεσμα…
…Ἡ δρὰση τῆς Ἑταιρείας ἀκολουθοῦσε ὁμαλὴ καὶ θὰ ἔλεγα ἀσφαλῆ καὶ ἐπιτυχημένη πορείαν κατὰ τὰ πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς της, «περιτελλομένων» ὅμως τῶν «ἐνιαυτῶν» ἄρχισαν νὰ ἀναφύωνται διὰφορα δυσεπίλυτα προβλήματα, τὰ ὁποῖα ἐδυσχὲραιναν τὸ ἔργον της καὶ τὰ ὁποῖα κατὰ τὰ τέλη τῆς περιὸδου αὐτῆς, τὴν ὡδήγησαν στὰ πρὸθυρα τῆς πλήθους διαλύσεως. Τὰ προβλἡματα αὐτὰ ἦταν κατὰ βάση ἀπὸτοκα τῶν οἰκονομικῶν δυσχερειῶν (τὰ ἴδια μὲ ἄλλες λέξεις ποὺ ταλανίζουν τὴν Ἑταιρείαν μέχρι σήμερα), ἀλλὰ καὶ ἡ ὁσημέραι σημειουμὲνη ἀδιαφορία τῶν συμπατριωτῶν μας, ἡ ὁποία ὡς γενικῶς σύμπτωμα εἶναι, κατ’ ἐμὲ κριτὴν, χειρὸτερο καὶ ἀπὸ τὴν ἄρνηση, ποὺ ἄρχισε νὰ ἐκδηλὡνεται αὐξανομὲνη μὲ γεωμετρικὴν πρὸοδον καὶ νὰ ὁδηγῆ σὲ μαρασμὸν τὸν ἀρχικὸν ζῆλον καὶ ἑνθουσιασμὸν ποὺ τροφοδοτοῦσαν μὲ αἱσιοδοξίαν καὶ τὶς καταβαλλὸμενες προσπάθειες. Ὁ Στυλιανὸς Κορρὲς δραστηριοποιούμενος πρὸς πᾶσαν κατεύθυνση κατώρθωνε μὲ τὸ κῦρος καὶ τὶς γνωριμίες ποὺ διέθετε να ἐξασφαλίζη, ἄν καὶ ὅχι πάντοτε χωρὶς δυσκολίες, τοὺς ἀναγκαίους οἰκονομικοὺς πόρους γιὰ τὴν ἔκδοση κυρίως τοῦ περιοδικοῦ τῆς Ἑταιρείας καὶ νὰ συντηρῆ τὸν ζῆλον καὶ τὴν ἀγάπην τῶν Κυκλαδιτῶν πρὸς τὴν Παγκυκλαδικήν των ὀργάνωση. Ἀλλὰ τὸν ἀγαθὸν, μὲ τὴν ἀρχαιοελληνικὴν ἔννοιαν τοῦ ὅρου, ἐκεῖνον ἄνδρα δὲν εἶχε φαίνεται ποτὲ ἀπασχολὴσει τὸ ἰστορικῶς βεβαιωμὲνον γεγονὸς ὅτι ὅσον εἶναι κανεὶς ἰσχυρὸς καὶ οἱ ἄλλοι τὸν ἔχουν ἀνάγκην, πολλοὶ εἶναι ἑκεῖνοι ποὺ τὸν πλησιάζουν καὶ εἶναι πρόθυμοι νὰ τὸν συνδράμουν στὸ ἔργον του, ὅταν ὅμως ἀπολέση τὴν ἰσχύν του, οἱ πάντες, πλὴν ἐλαχίστων ἐξαιρὲσεων, τὸν ἐγκαταλείπουν.
Ἔνεκα τῆς ὁσημὲραι παρατηρουμὲνης ἀδιαφορίας καὶ τῆς ἀδυναμίας ἑξευρὲσως ἱκανῶν οἱκονομικῶν πὸρων πρὸς ὲκπλήρωση τῶν σκοπῶν τῆς Ἑταιρείας καὶ δὴ καὶ τῆς βασικῆς της ἑπιδιώξεως, δηλ. τῆς συνεχίσεως ἐκδὸσεως τῆς `Επετηρίδος, ὁ μακαριστὸς πρόεδρος ἀπελπιζὸταν καὶ τὸν ἀπελπισμόν του αὐτὸν τὸν κατέθετε καὶ ἐγγράφως. Γρὰφει συγκεκριμένως καὶ ἑπὶ λὲξει συγκεκριμὲνως στὸν πρὸλογο τοῦ τόμου (1968): «Ἡ Ἑταιρεία δὲν ἡδηνὴθη οὐδὲ κατὰ τὸ λῆξαν ἔτος νὰ ἑπαναλὰβῃ καὶ δὴ καὶ νὰ ἐπεκτείνῃ τὴν πρὸς τὰς νήσους δραστηριότητὰ της καὶ διὰ τὴν ἔλλειψιν χρὸνου τῶν μελῶν τῆς διοικήσεώς της καὶ διὰ τὴν ἔλλειψιν τῶν ἀπαραιτήτων οἱκονομικῶν μέσων, δι’ ἥν καὶ ἐβράδυνε καὶ πάλιν ἡ ἔκδοσις καὶ κυκλοφορία τοῦ παρὸντος ἑβδὸμου τόμου τῆς Ἐπετηρίδος αὑτῆς». Καὶ στὸν Πρὸλογον τοῦ 11ου τόμου (1979-84). Ὁ ὅγδοος τόμος ὲκυκλοφορήθη μετὰ τινος καθυστερήσεως, διότι τότε ἤρχισεν ἡ περίοδος «τῶν ἰσχνῶν ἀγελάδων»,διὰ τὸν κόσμον, τὴν Ἑλλάδα καὶ φυσικὰ καὶ διὰ τὴν Ἑταιρείαν μας. Ἐφαίνετο σαφῶς ὅτι οἱ ἑπὸμενοι χρὸνοι θὰ ἦσαν δύσκολοι, διὸ ἑκλὴθη ἡ Γενικὴ τῶν Ἐταίρων Συνὲλευσις μὲ σκοπὸν τὴν συζὴτησιν περὶ τοῦ μέλλοντος τῆς Ἑταιρείας…’Ὅλοι ἐδήλωσαν ἀνησυχίας περὶ τοῦ μέλλοντος… καὶ ὅτι ὅμως πρὲπει διὰ παντὸς τρὸπου καὶ πάσης θυσίας νὰ ἐπιδιωχθῆ ἡ συνὲχισις τῆς ἑκδὸσεως τῆς Ἐπετηρίδος… τοιουτοτρὸπως ἐφθὰσαμεν μετὰ μεγαλυτὲρας τώρα καθυστερήσεως εἰς τὴν κυκλοφορίαν τοῦ 9ου τόμου… Ἀρχομένου τοῦ 1974… ἐξητάσθη καὶ πάλιν τὸ θέμα τῆς λειτουργίας τῆς Ἑταιρείας μετὰ καταδὴλου δὲ θλίψεως ἐρρίφθη ὑπὸ τοῦ Προὲδρου ἡ ἰδὲα τῆς διαλύσεως αὐτῆς. Παρὰ ταῦτα «ἐπροχωρήσαμεν εἰς τὴν ἔκδοσιν τοῦ ἑπομὲνου του 10ου τόμου μετὰ τετραετίαν ὅλην (1974-77). Τότε ἐφὰνησαν ἀποκαμὸντες καὶ οἱ πλέον αἰσιὸδοξοι τῶν Ἑταίρων».
Ἀσθενήσαντος τοῦ προὲδρου ἀνεστὰλησαν οἱ δραστηριότητες τῆς °Εταιρείας ἐπί τι χρονικὸ διάστημα ὀλίγων ἐτῶν, ἀλλὰ τὴν 19ην Ἀπριλίου 1989 πραγματοποιήθηκε Γενικὴ Συνέλευση τῶν μελῶν τῆς Ἑταιρείας πρὸς ἑκλογὴ νέου Διοικητικοῦ Συμβουλίου. Τὴν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνελεύσεως ἑκὴρυξεν ὁ ὁμιλῶν, ὑπὸ τὴν ἰδιὸτητἀ του ὡς Γενικοῦ Γραμματέως, ἀναφερθεὶς στὰ τῆς ἀναστολῆς τῶν δραστηριοτἡτων τῆς °Εταιρείας κατὰ τὰ προηγηθἐντα ἔτη λόγῳ τῆς ὰσθενείας του προέδρου καὶ στὴν διεξαγωγὴ ὰρχαιρεσιῶν ποὺς ἀνὰδειξη νέου Διοικητικοῦ Συμβουλίου μὲ σκοπὸν τὴν ἀνὰκληση τῆς Εταιρείας ἐκ τοῦ ληθάργου καὶ τὴν ἐπαναδραστηριοποίησἡ της. Ἀπὸ τὴν ἡμερομηνίαν αὐτὴν ἀρχίζει καὶ ἡ νέα περίοδος τοῦ πενηκονταετοῦς βίου τῆς Ἑταιρείας που διαρκεῖ, ὅπως ὰνέφερα, μὲχρι σὴμερον.
Κατὰ τὴν νὲαν αὐτὴν περίοδον τὸ ἑκάστοτε Διοικητικὸν Συμβούλιον εὑρὲθη πρὸ ἀναλὸγων πρὸς τὰ προηγούμενα δυσεπιλύτων προβλημὰτων μὲ κορυφαῖον πάντοτε τὴν ἔλλειψη οἰκονομικῶν πόρων καὶ τὴν μετ’ αὐτῆς πάλιν συνδεομὲνην ἀδιαφορίαν. Ὑπ’ αὐτὲς τὶς συνθῆκες τὰ θετικὰ ἑπιτεύγματα τῆς Ἑταιρείας, ἡ ὁποία στηρίζεται αὐτονοὴτως καὶ ἔχει τὴν βοήθειαν τῶν Ἑταίρων της Ἑταιρείας, σημαίνει Διοικητικὸν Συμβούλιον καὶ Ἑταῖροι, οἱ ὁποῖοι προσφέρουν καὶ αὐτοὶ ἀναλὸγως τῶν δυνατοτήτων των, τὰ ἐπιτεύγματα, ἐπαναλαμβάνω, κρίνονται ἱκανοποιητικὰ. Αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι, γιὰ νὰ ἀσκήσωμε καὶ τὴν αὐτοκριτικήν μας, δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ εἶναι ἴσως περισσότερα καὶ καλύτερα, μὲ δεδομένον ὅτι τὸ καλύτερον εἶναι πάντοτε ἐχθρὸς τοῦ καλοῦ.
Ἡμὲρα ἑορταστικὴ, ὅπως ἡ σημερινή, δικαιολογεῖ τὴν ἀναφορὰν μόνον στὰ θετικὰ ἐπιτεύγματα, τὴν ὁποίαν καὶ θὰ ἐπιχειρήσω μὲ τὴν μεγαλύτερην δυνατὴν συντομίαν.
1ον) Ἡ Ἑταιρεία δὲν παρέλειψε καὶ κατὰ τὴν περίοδον αὐτὴν νὰ ὀργανώσει διαλέξεις, ἔστω λίγες, νὰ πραγματοποιὴση συνεστιάσεις, ἔστω περιωρισμὲνου ἀριθμοῦ, νὰ παραστῆ σὲ ἑκδηλώσεις Κυκλαδικῶν Σωματείων διὰ τοῦ Προέδοου της καὶ ἄλλων μελῶν τοῦ Διοικητικοῦ της Συμβουλίου, νὰ ἀντιπροσωπευθῆ καὶ νὰ ἀπευθύνη χαιρετισμοὺς διὰ τοῦ Προέδρου της σὲ συνέδρια (Ἑλληνικὰ καὶ διεθνῆ κ.ἄ. καὶ τέλος, νὰ μετέχη σὲ θλιβερὰ ἀλλὰ καὶ σὲ εὐχάριστα γεγονότα τῶν μελῶν της ἢ εὐρύτερα συμπολιτῶν μας Κυκλαδιτῶν. Ἀναφορὰ σὲ ὅλες τὶς ἐπὶ μὲρους περιπτώσεις εἶναι, ὅπως ἀντιλαμβάνεσθε, ἀδύνατη. Ἀς μου ἐπιτραπῆ ὅμως νὰ μνημονεύσω ἐντελῶς ὲνδεικτικῶς μερικὰ κυρίως ἀπὸ τὰ τελευταῖα ὡς ἄνω γεγονότα, ποὺ τυχαίνει νὰ συμπίπτουν χρονικὰ μὲ τὴν ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος τῆς δευτέρας περιόδου τοῦ βίου τῆς Ἑταιρείας, τὰ ἀκὸλουθα:
Τὴν 3ην Όκτωβρίου τοῦ 1989 ἐδοκιμάσθαμεν ὅλοι βαθεῖαν θλίψη ἀπὸ τὸν θάνατον τοῦ ἐπιτίμου τότε προέδρου μας Στυλιανοῦ Κορρέ, τὸν ὁποῖον ἡ Ἑταιρεία δι’ αὐτοῦ ποὺ σᾶς ὁμιλεῖ ἐχαρακτήρισεν ἑπικαὶρως ὄχι μόνον δεινὸν φιλὸλογον ἀλλὰ καὶ ἄνδρα «φιλόπατρην καὶ φιλόπολιν καὶ φιλὸθεον καὶ φιλὸθρησκον καὶ πρᾶον καὶ δίκαιον καὶ εἰρηνοποιὸν καὶ ἐλεὴμονα καὶ πρὸ πάντων καθαρὸν τῇ καρδίᾳ». Θλιβερὸν ἐπίσης, ὑπῆρξε γιὰ ὅλους μας τὸ άγγελμα τῆς εἰς Κύριον ἐκδημίας προχθὲς τοῦ τέως Μητροπολίτου Πατρῶν Νικοδήμου (Βαλληνδρᾶ), ἰεράρχου μεγάλου διαμετρήματος. Ὁ Νικόδημος, ἐκ Νάξου ὁρμώμενος, ἦταν ἱεροπρεπέστατος, ἑλληνομαθέστατος, μουσικολογιώτατος, καλλιφωνότατος καὶ μὲ Κυκλαδικὴν συνείδηση. Ἀπόδειξη τοῦ τελευταίου ἡ συνεργασία του μὲ τὴν Ἑταιρεία, ἡ συμμετοχὴ ἐξειδικευμὲνως στὰ συνὲδρια τῆς Ἑταιρείας, πάντοτε μὲ ἀνακοίνωση, κ.ἄ. Ἡ μνήμη του θὰ παραμείνει ἀγήρως, ὅπως ἀγήρως θὰ παραμείνει ἡ μνήμη τοῦ Δημητρίου Σοφιανοῦ, ἐκ Τήνου, διατελέσαντος μέλους τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τῆς Ἑταιρείας καὶ παράσχοντος διὰ τῶν μελετῶν του οὐσιώδη συμβολήν στὴν ἔρευνα θεμάτων καὶ πραγμάτων ἀναφερόμενων στὸν Κυκλαδικόν χῶρον.
2ον) Προκειμένου ἡ Ἑταιρεία νὰ ἠμπορὲση νὰ λειτουργὴση ἦταν ἀναγκαία ἡ στέγασὴ της καὶ αὐτὸ ἔγινε στὸ Μέγαρο τῆς «Ἑταιρείας Φίλων τοῦ Λαοῦ» (Εὐριπίδου 12) μὲ ἐνέργειες του Στυλιανοῦ Κορρὲ, ὁ ὁποῖος ἐπὶ ἀρκετὰ χρόνια διετέλεσε πρὸεδρὸς της. Δυστυχῶς δὲν κατωχυρώθηκε ἡ παραμονή της ἐκεῖ μὲ κὰποια ἀναγκαία νομικὴ δέσμευση, μὲ ἀποτὲλεσμα νὰ ἐκδιωχθῆ ἀργότερα καὶ μετὰ τὴν ἀλλαγὴ ἡγεσίας στὴν Ἑταιρεία Φίλων τοῦ Λαοῦ ἀπὸ τὸ κτὴριο μαζὶ μὲ ἄλλες Ἑταιρεῖες ποὺ, ὅπως ἡ ἰδική μας ἐφιλοξενοῦντο καὶ αὐτές. Τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἐνέργειας τῆς ἐκδιώξεως ἦταν νὰ καταστῆ ἡ Ἑταιρεία μας φερέοικος, μὲ ὅ,τι αὐτὸ ἐσὴμανε γιὰ τὴν ἴδια της τὴν ὑπόσταση καὶ τὴν λειτουργίαν της.
Εὐτυχῶς τὸ 2003 ἡ Ἑταιρεία μας ἀπὲκτησε ἰδικὴ της καὶ τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν ἐξαίρετη στέγη, συνισταμένη σὲ διαμέρισμα 100 τ.μ. στὸν τρίτον ὄροφον πλησίον ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Φερῶν 7, παρὰ τὴν πλατεῖαν Βικτωρίας καὶ τὸν ὁμώνυμον ἡλεκτρικὸν σιδηροδρομικὸν σταθμὸν, ἰδιοκτησίας τῆς Κτηματικῆς Ἑταιρείας τοῦ Δημοσίου. Τὸ ὑψηλὸν χρηματικὸν ποσὸν ποὺ ἀπαιτήθηκε γιὰ τὴν ἀγορὰν τοῦ διαμερίσματος προῆλθεν ἐκ χορηγείας τοῦ «Ἱδρύματος Σταῦρος Σ. Νιάρχος», πρὸς τὸ ὁποῖον ἐκφράζομεν γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ τὶς εὐγνώμονες εὐχαριστεῖες μας. Θεωρῶ περιττὸν, ἀλλὰ ὀφείλω νὰ τὸ σημειώσω ὅτι γιὰ τὴν ἀπὸκτηση τοῦ χώρου αὐτοῦ μὲ τὴν ὁποίαν ἡ Ἑταιρεία ἔλυσε κατὰ τρὸπον ριζικὸν καὶ μόνιμον τὸ ὀξὑτατον καταστὰν στεγαστικὸν της πρὸβλημα δὲν καταβάλαμε οὔτε μίαν δραχμήν, ἐνῶ στὴν ἐπιτυχὶαν τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου συνέβαλε προφανῶς τὸ ἔργον ποὺ ἡ Ἑταιρεία εἶχε ἐπιτελέσει καὶ ἐπιτελεῖ καὶ ἡ ἀναγνώριση τῆς σημασίας του ἀπὸ τὸ Ἵδρυμα Νιάρχου.
3ον) Ἐξεδὸθησαν οἱ τόμοι τῆς Ἐπετηρίδος 12-19 καὶ ἐπίκειται ἡ ἔκδοση τοῦ 20οῦ, γιὰ την ὁποίαν ὅμως δὲν ἔχουν ὲξασφαλισθῆ ἀκόμη οἱ ἀπαραίτητοι πόροι. Δὲν σκοπεύω τώρα νὰ ἀναφερθῶ σὲ ἐπὶ μέρους ζητήματα, σχετιζόμενα μὲ τοὺς τόμους αὐτοὺς, θεωρῶ ὅμως ἀναγκαῖον να προβῶ σὲ δύο παρατηρήσεις, μίαν εἰδικοῦ καὶ μίαν γενικοῦ περιεχομὲνου.
Παρατήρηση πρώτη, εἰδική. Ἡ Ἑταιρεία ἐξεπληρωσε τὸ ἐπιστημονικόν της καθῆκον καὶ χρὲος πρὸς τὸν ἑκλιπὸντα τέως πρὸεδρὸν της δια τῆς ἀφιερώσεως στὴν μνήμη τοῦ εἰδικοῦ τόμου, τοῦ 12ου τῆς Ἑπετηρίδος της, ὁ ὁποῖος ἀπετελἑσθη ἐκ 527 σελίδων. Στὸν τὸμον αὐτὸν ἔσπευσαν νὰ καταθέσουν τὴν πνευματικὴν των συμβολὴν πολλοὶ μαθηταί, φίλοι καὶ συνάδελφοι τοῦ ἐκλιπὸντος μὲ θέματα τῶν εὑρυτέρων διαφερόντων των ἀποκλειστικῶς ὅμως σχετιζὸμενα μὲ τὸν χῶρον, τὸ ὁποῖον καλύπτει ἡ Ἐπετηρίς. Στὸν τόμον ἔχουν προταχθῆ ἀντὶ τῶν συνήθων βιογραφικῶν στοιχείων ὅσα ἀνεκοινώθησαν, καὶ δὲν ἐξεδὸθησαν, σὲ ὀργανωθὲν μνημόσυνον ὑπὸ τῆς Ἑταιρείας Φἰλων τοῦ Λαοῦ τὸ 1992, προκειμὲνου ὁ ἀναγνὡστης νὰ σχηματίση εἰκὸνα της δράσεως τοῦ μεταστὰντος σὲ χώρους ἐπιστημονικοὑς, ἐκπαιδευτικοὺς, ἀνθρωπιστικοὺς καὶ ἐθνικούς, στοὺς ὁποίους ὁ Κορρὲς ἀπετύπωσε ἀνεξίτηλα τὰ ἴχνη τῆς διαβασεὡς του. Ὁ τόμος ἐξεδὸθη μὲ δαπάνες τῆς ἑν Ἀθήναις γεραρᾶς Φιλεκπαιδευτικῆς Ἑταιρείας, τῆς ὁποίας ὁ Στυλιανὸς Κορρὲς εἶχε διατελέσει ἐπὶ δεκαετίαν καὶ πλέον (1977-1987) πρὸεδρος καὶ ὁ ὁμιλῶν μετὰ τοῦ υἰοῦ του Δημητρίου διατελοῦν ἀπὸ πολλῶν ἐτῶν μέλη τοῦ Διοικητικοῦ της Συμβουλίου.
Παρατήρηση δεύτερη, γενικὴ. Ἐπεδιώχθη καὶ ἐπετεύχθη ἡ ποιοτική ἀναβὰθμιση τῆς Ἐπετηρίδος, στην ὁποία ἐγίνονταν καὶ γίνονται δεκτὲς πρὸς δημοσίευση μελέτες μὲ κάποιαν μεγαλύτερη ἢ μικρότερη πρωτοτυπία. Στοὺς προηγουμένους τόμους κατεχωρίσθησαν καὶ μελέτες, εὐτυχῶς πολὺ λίγες, μή διαθέτουσες τὰ ἀπαραίτητα πρωτότυπα στοιχεῖα, τὶς ὁποῖες ἐδέχθη τότε νὰ δημοσιευθοῦν ὁ πρὸεδρος καὶ διευθυντὴς τοῦ περιοδικοῦ, ὁ ὁποῖος ὡς δεινὸς φιλόλογος ἐγνώριζε ὁλὸκληρον τὸ λεξιλὸγιον τῆς Ἑλληνικῆς ἀλλὰ ἀγνοοῦσε τὸ κύριο μόριο τῆς ἀρνητικῆς ὰπαντήσεως, δηλ. τὴν λέξη ὄχι.
Στην ἀναβὰθμιση αὐτὴ ἐντάσσεται καὶ τὸ ὅτι σὲ ὅλες τὶς μελέτες ἐπετάχθησαν περιλήψεις σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς σοβαρὲς Εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες καὶ αὐτὲς χὰριν τῶν ἀλλογλώσσων ἐρευνητῶν, μὲ δεδομένον ὅτι τὸ περιοδικὸν κυκλοφορεῖται παντοῦ ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος. Ἀς σημειωθῆ ἀκόμη ὅτι ἡ Ἑταιρεία ἐνέταξε στὴν ἀναβάθμιση αὐτὴ καὶ τὴν τυπογραφικὴν πλευράν, γιὰ νὰ μὴ παρουσιὰζωνται τὰ τυπογραφικὰ σφάλματα τὰ ὁποῖα διαπιστώνει κανεὶς σὲ ἄλλα περιοδικά. Στὴν προσπὰθειά της αὐτὴν ἡ Ἑταιρεια εὑρῆκε πρόθυμον, ἰκανὸν καὶ ἔμπειρον διορθωτὴν στὸ πρὸσωπο τοῦ προὲδρου της, ὁ ὁποῖος περιγελώμενος, και πολὺ δικαίως, γιὰ τὴν ἐνασχὸλησή του αὐτὴ στὴν ἠλικία ποὺ βρίσκεται, πιστεύει παρά ταῦτα ὅτι προσέφερε ὑπηρεσίαν στὴν Ἑταιρείαν ἀπαλλἀσσοντάς την ἀπὸ τὴν ὑποχρέωση νὰ καταβὰλλη κάθε φορὰν σημαντικά γιὰ τὶς δυνατότητές της χρηματικὰ ποσὰ σὲ ἠσκημὲνον ὅπως θὰ ἔπρεπε διορθωτὴν, κειμένων μάλιστα πού, ὅπως συνηθίζομεν. δημοσιεύονται μὲ τὸ πολυτονικὸν σύστημα.
4ον) Στὰ ἐπιτεύγματα τῆς Ἑταιρείας συγκαταλέγεται καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ ἀνώτατον πνευματικὸν Ἵδρυμα τῆς Χώρας, ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, ἐκτιμήσασα τὴν προσφορὰν της στὰ πολιτιστικὰ πράγματα τοῦ τόπου τὴν ἐβρἀβευσεν τὸ ἔτος 1996.
5ον) Κατὰ τὴν ὡς ἄνω περίοδον ἡ Ἑταιρεία ἐπραγματοποίησε ὡρισμὲνα Συνὲδρια μὲ θέματα πάντοτε ἀφορῶντα στις Κυκλάδες.
Ἔτσι: Τὸ Σεπτέμβριον τοῦ 1991 συνεκὰλεσε στὴν Ἄνδρον τὸ Α’ Κυκλαδολογικὸ, ὅπως ὡνομάσθη, Συνέδριον. Τὸ Συνέδριον αὐτὸ ἐπραγματοποιήθη μὲ τὴν συνεργασίαν τῆς Καϊρείου Βιβλιοθήκης.
Στὸ τέλος Αὐγοὐστου και ἀρχὲς Σεπτεμβρίου τοῦ 1995, ἐπραγματοποιήθη στὴν Θήραν τὸ Β’ Κυκλαδολογικὸν Συνέδριον μὲ τὴν συνεργασίαν καὶ τὴν βοήθειαν τοῦ Ἱδρύματος Π. Ν. Νομικός. Ἡ συμβολὴ στὴν ἐπιτυχία τοῦ Συνεδρίου αὐτοῦ ἀπὸ ὀργανωτικῆς ἀπόψεως τοῦ μέλους τοῦ Δ.Σ. Ἐμμανουήλ Λιγνοῦ ὑπῆρξε πολὺ σημαντική.
Τὸν Ἰούλιον τοῦ 1993 ὠργανὡθη στὴν Νάξον ἐπιστημονικὸν Συμπὸσιον, ὅπως ὠνομὰσθη, μὲ θέμα «Νικοδήμου Ἁγιορείτου τοῦ Ναξίου πνευματικὴ μαρτυρία». Μᾶς ἐβοήθησεν ἡ τοπικὴ Ἐκκλησία. Τέλος, τὸν Ἰούλιον τοῦ 2000 μὲ πρωτοβουλίαν τῆς Μητροπὸλεως Παροναξίας καὶ μὲ συνεργασίαν καὶ εὐθύνην τῆς Ἐταιρείας ὠργανώθη στὴν Νὰξον Συνὲδριον μὲ θέμα: «Ὁ Ἅγιος Νικόδημος Ἁγιορείτης ὁ Νάξιος: 250 χρὸνια ἀπὸ την γέννησίν του». Τὸ Συνὲδριον ἐτὲλει ὑπὸ τὴν Αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλὰδος καὶ ὁ ἐκδοθεὶς τόμος τῶν Πρακτικῶν, ὁ ΙΘ’ τῆς Ἐπετηρίδος μας, ἀφιερώθηκε στὸν Σεβασμιώτατον, μακαριστὸν τώρα, Μητροπολίτην Παροναξίας Ἀμβρὸσιον ἐπὶ τῇ συμπληρώσει 30 ἐτῶν ἀρχιερατικῆς ποιμαντορίας. Ἡ προσέγγιση στὸν βίον καὶ ἰδίως στὸ ἀπέραντον ἔργον τοῦ Νικοδήμου ἦταν εὑρύτερα ἐπιστημονικὴ καὶ ὅχι στενὰ θεολογική.
Πέραν τῆς σημειωθείσης ἑπιτυχίας, γιὰ τὴν ὁποίαν δὲν γίνεται λόγος ἐδῶ, γιὰ εὐνοήτους λόγους, εἶναι ἀναγκαῖον νὰ σημειωθῆ:
α) Ἡ ἐπιλογὴ τῶν προσώπων ποὺ προὲβησαν σὲ ἀνακοινὡσεις εἶχε σὲ ὅλα τὰ Συνέδρια γίνει μὲ αὐστηρῶς, ὅσον ἦταν δυνατόν, ἀξιολογικὰ κριτὴρια, ποὺ ἐξασφὰλιζαν λόγον σοβαρὸν, ὑπεύθυνον καὶ πρωτὸτυπον.
β’) Ὅλες οἱ ἀνακοινώσεις ἐδημοσιεὐθησαν στοὺς τόμους τοῦ περιοδικοῦ μας καὶ δὲν παρέμειναν, ὅπως καμμιὰ φορὰ συμβαίνει, «ἔπεα πτερόεντα».
γ’) Ὅταν κάποιος τόμος λόγω οἰκονομικῆς δυσπραγίας ἐξεδίδετο μὲ σημαντικὴν καθυστέρηση, οἱ ἐργασίες ποὺ θὰ ἐδημοσιεύονταν σὲ αὐτὸν παραδίδονταν προηγουμένως στοὺς συγγραφεῖς, γιὰ νὰ τίς ἐκσυγχρονίσουν.
Καὶ ἐπειδὴ ὁ λόγος περὶ τῶν Συνεδρίων τῆς Ἑταιρεὶας ἐπιτρέψτε μου νὰ παρατηρὴσω τὰ ἑξῆς, ποὺ ἔχω ἤδη ἐπισημάνει ἐξ ἀφορμῆς τοῦ ἑορτασμοῦ ἄλλης συναφοῦς ἐπιστημονικῆς Ἑταιρείας καὶ ποὺ στηρίζονται καὶ στὴν δική μου ἐμπειρία, γνώση καὶ πρακτικὴ. Τὸ νὰ ὀργανώση κανεὶς καὶ συντονίση ἕνα Συνέδριο στὸ κλεινὸν ἄστυ εἶναι, θὰ ἔλεγα, σχετικὰ εὔκολη ὑπὸθεση, πάντως πολὺ εὐκολώτερη ἀπὸ τὴν ὀργὰνωση Συνεδρίου στὴν ἐπαρχία. Οἱ αἴθουσες, κάποτε καὶ μὲ τὸν ἐξοπλισμὸ ποὺ διαθέτουν, μᾶς διατίθενται ἐδῶ, συνήθως πρὸθυμα καὶ ἄν θέλετε, καὶ δωρεὰν. Τὸ οὐσιῶδες πρὸβλημα ὅμως δὲν εἶναι αὐτό. Καὶ αὐτὸ ἐπειδὴ ὁ κάτοικος τοῦ ἄστεως ἔχει τὴν δυνατότητα, ἄν ἐνδιαφέρεται, νὰ παρακολουθὴση ἀκόπως καὶ συνέδρια καὶ διαλὲξεις καὶ ἄλλες πνευματικὲς ἐκδηλώσεως, πού, δόξα τῷ Θεῷ, ὑπάρχουν πολλὲς. Τὸ θέμα εἶναι τὶ γίνεται μὲ τὴν διψῶσαν ἐπαρχίαν. Οἱ δυσκολίες τῆς συγκλήσεως καὶ τῆς ὀργανώσεως πολλαπλασιάζονται. Τὸ νὰ συντονίζης ἐπιστὴμονες, νὰ τοὺς μεταφὲρης, νὰ τοὺς φιλοξενῆς, κ.λπ., ἀνθρώπους ἐκτὸς τῆς ἐπαρχίας διαμένοντες μὲ πολλὲς κατὰ κανόνα ὑποχρεώσεις, τὸ νὰ συνεργάζεσαι μὲ τοπικὰ πολιτιστικὰ σωματεῖα καὶ μὲ ἐπιστὴμονες ποὺ δραστηριοποιοῦνται στὴν ἐπαρχία, ὅπως κάνομε σὲ ἀνὰλογες περιπτώσεις, εἶναι δύσκολη ὑπὸθεση, δύσκολη ἀλλὰ γιὰ ὅλους τελικὰ εὐχάριστη καὶ ἱκανοποιητικὴ λόγῳ καὶ τῶν εὐκαιριῶν γνωριμιῶν, τῶν ἐπαφῶν, τῆς συνεργασίας ἐπὶ κοινῶν θεμάτων καὶ ἐπιδιώξεων, ἀνταλλαγῶν σκέψεων-ἀπὸψεων, τῆς δημιουργίας προβληματισμῶν κ.ο.κ. Ἀπὸ τὴν ἄποψη αὐτὴ ἡ προσφορὰ τῆς Ἑταιρείας στὰ πολιτιστικὰ πράγματα καὶ δρώμενα τῶν Κυκλάδων εἶναι ἐπίτευγμα σημαντικόν…..